- Σουμελά, μονή
- Αντρικό μοναστήρι του νομού Ημαθίας, στην Καστανιά Βέροιας, στις πλαγιές του Βέρμιου. Η ιστορία του μοναστηριού αρχίζει στον Πόντο, κοντά στην Τραπεζούντα, όπου και ιδρύθηκε τον 4o ή, σύμφωνα με άλλη εκδοχή, τον 9o ή 10o αι. Το μοναστήρι αυτό, που αποτελούσε εθνικό σύμβολο και ιστορικό μνημείο για τον Ελληνισμό, καταστράφηκε το 1923. Αργότερα, το 1931, μεταφέρθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας η εικόνα της Παναγίας, που η παράδοση την θέλει έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Το 1951 έγινε η μεταφορά της στο νέο ομώνυμο μοναστήρι, που ίδρυσαν πρόσφυγες Πόντιοι. Τότε έγινε και η θεμελίωση και ιστόρηση της εκκλησίας που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Βλ. λ. Πόντος.
Η Μονή της Παναγίας Σουμελά στο όρος Βέρμιο.
Επίσημος εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου στη Μονή της Παναγίας Σουμελά (φωτ. ΑΠΕ).
Dictionary of Greek. 2013.